Khăn Piêu - thước đo sự khéo léo của phụ nữ dân tộc Thái

Từ tấm vải trắng được dệt từ sợi bông, người thêu cắt rời thành từng chiếc khăn piêu có độ dài bằng một sải tay của người trưởng thành, rồi đem nhuộm chàm. Khăn không trang trí toàn bộ diện tích, mà tập trung thêu ở hai đầu khăn. Trước khi thêu, họ còn làm những chiếc cút để đính vào piêu. Cút piêu được làm từ một mảnh vải đỏ, bên trong bọc lõi chỉ rồi cuộn tròn lại theo hình trôn ốc, đặt trên ba đoạn thẳng của mỗi đầu khăn. Cũng giống như hàng cúc bướm ở trên áo cóm, cút piêu được gắn theo số lẻ. Phụ nữ Thái thường đội piêu có cút chùm ba, nhưng khi tặng piêu cho bậc trưởng bối hay người mình quý trọng, họ sẽ tặng loại piêu có cút chùm năm trở lên. Chính vì thế, trong dân gian Thái có câu “Piêu ba cút dành bác/Piêu năm cút để tặng thím chồng”.

Cút Piêu được gắn theo số lẻ

Sau khi hoàn thành ghép cút piêu, bắt đầu công việc thêu piêu. Hoa văn được thêu trên mỗi chiếc khăn không thể thiếu “ta leo” và “sai peng”, theo quan niệm của đồng bào dân tộc Thái, “ta leo” là vật trừ đuổi tà ma, bảo vệ thần hồn cho người đội khăn và “sai peng” là dây tình của đôi lứa. Trên mỗi đầu khăn, còn được chị em khéo léo thêu thêm các hoa văn hình rích rắc, xương cá, răng cưa, rau cỏ bợ (phắc ven), hình quả trám (mák cưởm)...

Những sắc màu và hoa văn độc đáo trên chiếc khăn piêu được kết hợp với nhau khéo léo, từ màu xanh của núi rừng, màu vàng của nương lúa, màu trắng của hoa thơm. Mỗi một hoa văn như cách ứng xử của người Thái với thiên nhiên và bản làng.

Thêu khăn piêu trong thời gian nông nhàn của phụ nữ dân tộc Thái xã Chiềng Sung, huyện Mai Sơn