Trước và trong chiến dịch Điện Biên Phủ, đèo Pha Đin trên con đường quốc lộ 6 là tuyến đường huyết mạch của Quân đội ta, là cầu nối quan trọng giữa hậu phương với tiền tuyến. Để cắt đứt bước tiến của quân đội, ngăn chặn tiếp lương, tải đạn của quân và dân ta ra chiến trường, thực dân Pháp đã điên cuồng bắn phá. Bình quân mỗi ngày điểm nóng Pha Đin hứng chịu 16 tấn bom đạn.
Ông Khỏ là 1 dân công hỏa tuyến tại Pha Đin trong những ngày tháng ấy. Năm nay ông Khỏ đã 95 tuổi, khi đến thăm lại đèo Pha Đin, ký ức của ông về 1 thời bão lửa lại ùa về.
Với những giá trị lịch sử nổi bật, năm 2020 đèo Pha Đin được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch công nhận là Khu di tích quốc gia. Cùng với cảnh quan hùng vĩ, được mệnh danh là “Tứ đại đỉnh đèo Tây Bắc”, ngày nay Pha Đin đang được quan tâm đầu tư để trở thành điểm đến lịch sử.
Nhằm cụ thể hoá Quyết định công nhận Khu di tích lịch sử quốc gia đèo Pha Đin và đáp ứng sự kì vọng của nhân dân địa phương và du khách gần xa, Tỉnh uỷ Sơn La đã cho xây dựng Đền thờ Liệt sỹ tại Khu lịch sử văn hóa tâm linh đèo Pha Đin. Công trình sẽ khánh thành trong dịp kỷ niệm 70 năm chiến thắng Điện Biên Phủ.
“Dốc Pha Đin chị gánh, anh thồ/Đèo Lũng Lô anh hò, chị hát/Dù bom đạn xương tan thịt nát/ Không sờn lòng, không tiếc tuổi xanh”. Trên con đường huyền thoại ấy, Đền thờ Liệt sỹ tại Khu lịch sử văn hóa tâm linh đèo Pha Đin đang được xây dựng chắc chắn sẽ là điểm đến không thể bỏ qua mỗi khi du khách gần xa đến với Pha Đin.
Theo Truyền hình Quốc hội TV